Notícias de uma guerra particular

In deze documentaire over de drugsoorlog in de sloppenwijken van Rio de Janeiro verzucht een agent: ‘Als een politieman een dealer doodt, doden de dealers een politieman, enzovoorts, enzovoorts. Zo persoonlijk is deze oorlog nu. Er komt geen eind aan. Ik zie geen oplossing meer.’ Die onheilsboodschap wordt bevestigd door koeriers, een tot inkeer gekomen drugshandelaar, sloppenwijkbewoners en jeugdige delinquenten. Wat eens een oorlog was waar nog enige belangenlogica in viel te ontdekken, is nu een chaotische en permanente moordpartij. In een stijl verwant aan die van de tv-reportage probeert de regisseur toch nog enige greep op de waanzin te krijgen. Zijn film is opgebouwd uit korte hoofdstukken met titels als ‘de wapens’, ‘de dealers, ‘de wetsdienaren’ en ‘chaos’. Bij die onderwerpen zien we treffende straatbeelden en komen betrokkenen en deskundigen aan het woord. Daar tussendoor scheert de camera over de bomvolle sloppenwijken waar twee miljoen armen hun thuis hebben. De beelden die Salles wist te filmen zijn vaak verbijsterend. Jongens van dertien, veertien jaar die met hun wapens in de aanslag door steegjes sluipen. Een shoot out waarbij lukraak in de rondte wordt geschoten. Een enorm politiepakhuis dat uitpuilt van de in beslag genomen wapens. Naakte jongens die in een jeugdgevangenis moeten laten zien dat ze nergens in of op hun lichaam drugs verstopt hebben. Salles’ fragmentarische opzet doet vermoeden dat de drugsoorlog moeilijk te duiden is. De vele interviews bevestigen dat. Men trapt open deuren in en put zich uit in vage algemeenheden. ‘In een onrechtvaardige maatschappij is de politie nu eenmaal ook onrechtvaardig en zal dit onrecht wel altijd blijven bestaan.’ Of: ‘Iedereen wil snel veel geld verdienen en moet overleven.’ De enige zekerheid in Rio die geen platitude is, is dat het moorden doorgaat. De regisseur illustreert dit door in het laatste shot net zolang grafteksten van slachtoffers naast en over elkaar te printen totdat het eerste witte beeld vanonder tot boven en van links naar rechts pikzwart geworden is.