Meer dan woorden: onderwijs special Moeder Suriname – Mama Sranan laat geschiedenis leven

Vanaf vandaag kunnen scholen zich inschrijven voor een bezoek aan IDFA 2024. Naast het reguliere scholierenprogramma, bestaande uit films, nagesprekken en lesmateriaal, wordt een nieuwe onderwijsspecial gelanceerd: een interactief programma rondom Moeder Suriname – Mama Sranan, tijdens IDFA 2023 bekroond met een Special Mention in de categorie IDFA Award for Best Dutch Documentary.

Het nieuwe programma, dat na het festival jaarrond door scholen te bezoeken zal zijn in Het Documentaire Paviljoen, richt zich op de gezamenlijke geschiedenis van Suriname en Nederland. Regisseur en scenarioschrijver Tessa Leuwsha verbeeldt in haar film met ingekleurd archiefmateriaal het leven van haar Surinaamse grootmoeder, dat zich afspeelt tegen de achtergrond van een land dat zich ontworstelt uit slavernij en kiest voor zelfstandigheid. "Alles in Suriname gaat over Holland, hier gaat niks over Suriname," zo klinkt de voice-over, ingesproken door Denise Jannah. Genoeg reden voor Leuwsha en producent Pieter van Huystee om de handen ineen te slaan met het educatieteam van IDFA. "Ik vind het belangrijk dat we als mensen van elkaar leren. Dat kan volgens mij niet vroeg genoeg beginnen," motiveert Leuwsha.

Van Huystee produceerde eerder onder andere Ze noemen me baboe (Sandra Beerends, 2019): net als Moeder Suriname – Mama Sranan gemaakt met archiefmateriaal en destijds ook onderdeel van de filmselectie voor het IDFA School Program. Vanuit de wens om meer impact te maken met Moeder Suriname – Mama Sranan, nam hij al vroeg in het productieproces contact op met verschillende onderwijsprofessionals, waaronder het educatieteam van IDFA, om te bespreken op welke manier de film niet alleen voor regulier publiek, maar ook voor het onderwijs relevant zou kunnen worden. Een exclusieve vertoning voor docenten werd het officiële vertrekpunt voor de samenwerking. Tijdens deze onderwijsavond, georganiseerd door IDFA in Het Documentaire Paviljoen, werd na afloop van de film nagepraat over mogelijke kansen. Een van de aanwezigen, werkzaam als docent in het voortgezet onderwijs, reageerde: "Uit boeken leer je definities van woorden zoals kolonialisme en onafhankelijkheid; in deze documentaire zie je hoe dat in een leven werkt en voelt." Ook vanuit het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) werd potentie gezien: “Wat deze film zo sterk maakt is dat je het verhaal vanuit een Surinaamse en persoonlijke blik bekijkt.”

Tevens werden mogelijke uitdagingen benoemd: voor de beoogde doelgroep blijkt 75 minuten een lastige speelduur. "Vaak stopt een gesprek daar," vertelt Stephanie Luka, Content Manager op IDFA's educatieafdeling. "Soms is er een korte versie van een film gemaakt voor televisie, maar als dat niet het geval is, dan is de conclusie meestal dat de film geen onderdeel wordt van ons onderwijsprogramma."

Op basis van de verzamelde input besloten Van Huystee en Leuwsha om in samenspraak met IDFA een alternatieve montage van de film te maken. Daartoe zijn twee thema’s gekozen om in het zaalprogramma centraal te stellen: de gezamenlijke geschiedenis van Nederland en Suriname, en migratie. “Migratie is een thema dat veel jongeren kunnen bespreken vanuit hun eigen ervaringen en bovendien een concreet uitgangspunt biedt om in te haken op de invloed van de geschiedenis,” licht Luka toe. Chris van Oers, de editor die betrokken was bij de totstandkoming van Moeder Suriname – Mama Sranan, heeft zodoende in samenspraak met Leuwsha twee compilaties gemonteerd uit de film, die zich elk concentreren op een van deze thema’s. “Het is misschien ongebruikelijk om een film op deze manier in een andere vorm te gieten, maar ook een waardevolle kans; zo maken we het verhaal en de boodschap toegankelijk en impactvol voor een compleet nieuwe doelgroep,” aldus Van Huystee.

Samen met IDFA werkte Leuwsha de afgelopen maanden aan de ontwikkeling van een interactief zaalprogramma waarin leerlingen en studenten in gesprek met elkaar en een professionele moderator onderzoeken wat Moeder Suriname – Mama Sranan hen vertelt. Door concrete vragen te stellen en te bespreken wat de leerlingen en studenten in de film hebben gezien en gehoord, en welke emoties en vragen dat oproept, ontstaat een vertrekpunt om over grotere kwesties na te denken. Wat houden koloniale verhoudingen in en op welke manier werken ze door in het heden? Wat is het belang van nieuwe vertellingen en verschillende vertelperspectieven? Leuwsha: "Kennis gaat niet alleen over feiten, maar ook over emoties en ervaringen. Met het levensverhaal van mijn grootmoeder beleven Nederlandse leerlingen en studenten een stukje uit de geschiedenis en leren ze deze hopelijk beter te begrijpen. Ik vind dat belangrijk, omdat we er allemaal deel van uitmaken.”

IDFA is verheugd over deze nieuwe vorm van samenwerking. Dit project laat zien dat wanneer een regisseur, producent en festival hun expertise bundelen met een gedeelde wens om impact te maken met film, het onderwijs nog beter kan worden bediend. Bovendien bereikt een nieuwe generatie filmliefhebbers op deze manier een bekroonde productie van eigen bodem, die anders waarschijnlijk aan hen voorbij zou gaan.

__________

IDFA 2024
Elk jaar vinden tijdens IDFA in de ochtenden van het festival speciale schoolvoorstellingen plaats in verschillende filmtheaters. Deze voorstellingen worden jaarlijks doo meer dan tienduizend scholieren en studenten van het primair en voortgezet onderwijs en mbo bezocht. Scholen kunnen zich vanaf vandaag inschrijven voor een bezoek aan de schoolvoorstellingen tijdens IDFA 2024. Er zijn verschillende filmprogramma’s om uit te kiezen. De inschrijfperiode loopt tot en met 15 september. Bekijk het volledige aanbod

IDFA's onderwijsprogramma wordt mede mogelijk gemaakt door Fonds 21, Brook Foundation, Deloitte Impact Foundation, ELJA Foundation en IDFA Dikke Vrienden+.