Festivalprogramma

Dit jaar introduceerde IDFA een nieuwe opzet voor de themaprogramma’s: het meerjarige programma Dead Angle. Dit programma onderzoekt onze blinde vlekken, zowel in historische als hedendaagse context. Met documentaire als middel maakt Dead Angle het onzichtbare zichtbaar en werpt het licht op wat vaak onbelicht blijft. Dit jaar richtte het programma zich op grenzen—niet alleen als fysieke scheidslijnen, maar ook als symbolen die diep verweven zijn met identiteit, gemeenschap en ons menselijk bestaan.

Met het tweede focusprogramma Spotlight on Cuba presenteerde IDFA een programma van negentien films, dat het publiek uitnodigde de complexe politieke geschiedenis van Cuba opnieuw te ontdekken. Centraal stond een retrospectief van de baanbrekende Afro-Cubaanse filmmaker Sara Gómez, aangevuld met een bijzondere selectie films van studenten van de EICTV (The International Film and TV School of San Antonio de los Baños, Cuba).

De gerenommeerde kunstenaar en filmmaker Johan Grimonprez was dit jaar de eregast van IDFA en gaf in de grote zaal van Koninklijk Theater Tuschinski een Guest of Honor Talk. In zijn werk richt Grimonprez zich op wereldwijde conflicten en de manier waarop de media onze werkelijkheid construeren. Door fragmenten van historisch materiaal te combineren tot nieuwe collages, biedt hij verfrissende perspectieven op complexe vraagstukken. Op die manier toont hij de manipulatieve kracht van de media en onthult hoe beelden ons collectieve geheugen en wereldbeeld onbewust vormgeven.

In een onconventionele Top 10 nodigde Johan Grimonprez ons uit om de top van de ijsberg van zijn filmarchieven te verkennen. De selectie werd gepresenteerd in thematische hoofdstukken en belichtte de sleutelthema's die zijn artistieke praktijk vormgeven.

IDFA DocLab is een interdisciplinair platform voor interactieve documentairekunst en immersieve storytelling. Het biedt publiek en professionals de kans om zich te verdiepen in het veld waar documentaire, kunst, digitale media en nieuwe technologieën elkaar kruisen. Dit jaar stond het IDFA DocLab-programma in het teken van het thema This Is Not a Simulation. Kunnen computers iets écht nieuws bedenken? Hoe veranderen interactieve media, virtual reality en kunstmatige intelligentie onze perceptie en fysieke ervaring van de wereld om ons heen? Kan een realiteit echt virtueel zijn? En belangrijker nog: zouden we dat willen?

This Is Not a Simulation vierde dat realiteit geen droom is—geen constructie van een alwetende supercomputer. Het programma presenteerde 28 immersieve kunstwerken, AI-ervaringen en live performances van makers uit theater, film, games, nieuwe media en bio-art. Stuk voor stuk onderzochten ze wat realiteit werkelijk is: het bindweefsel dat ons verbindt.

DocLab Exhibition
Dit jaar vond de Doclab-tentoonstelling op twee verschillende locatie, de 'vaste stek' de Brakke Grond, en de nieuwe locatie @droog. De programmering van de tiendaagse expositie was diverser dan ooit, met projecten van makers uit verschillende landen en met verschillende achtergronden. Deze diversiteit strekte zich uit tot een breed scala aan media en formats, waaronder VR- en AR-ervaringen, live performances, AI-installaties, een boek over digitale beeldcultuur, video-installaties en een generatieve audio-ervaring, en twee avonden in ARTIS-Planterarium met speciale full-dome bewerkingen van verschillende projecten.

VR-ervaringen
Interactieve en immersieve digitale kunstwerken bieden mogelijkheden om te experimenteren met nieuwe tentoonstellingsvormen en het publiek daarbij te betrekken. Gratis toegankelijke VR-stations in de Brakke Grond en de VR Gallery in @droog - waarvoor bezoekers een kaartje kopen om vijftig minuten ongestoord projecten te ervaren - waren daar onderdeel van. De VR booths werden gedurende het hele festival intensief gebruikt en bezocht; tijdslots voor de VR Gallery waren al ver voor het festival uitverkocht. Dit belooft groei voor het veld van immersieve kunst.

Playrooms
In 2024 werden de DocLab Playrooms geïntroduceerd, voortbordurend op de kracht en community rondom IDFA als festival. Dit werd gepresenteerd als een serie van drie interactieve evenementen voor festivalbezoekers en professionals om samen ervaring en kennis op te doen met belangrijke artiesten, producers en elkaar. Elke playroom had zijn eigen thema en opzet: productiestudio Anagram opende haar speelse R&D-proces in The Body Amorphous, theatercollectief Ontroerend Goed presenteerde op uitnodiging een prototype van de nieuwe voorstelling Handle with Care, en enkele toonaangevende artiesten die werken met kunstmatige intelligentie openden de motorkap van hun machines op zoek naar iets menselijks in How to Not Make It About AI.

DocLab at the Planetarium
In 2024 zette DocLab ook de samenwerking met ARTIS-Planetarium voort met twee avondprogramma's. In toenemende mate was R&D onderdeel van het samenstellen van het programma: naast een selectie van full-dome vertoningen werden er ook verschillende bewerkingen getoond van werken uit de DocLab Exhibition die oorspronkelijk nog geen full-dome versie hadden. Daarnaast presenteerden DocLab, ARTIS-Planetarium en WeMakeVR eerder in het jaar een outreach-evenement om de creatieve mogelijkheden van het full-dome format te verkennen.

Activiteiten door het jaar heen
Naast een festivalprogramma voor publiek en live optredens in de Brakke Grond, @droog en het ARTIS-Planetarium, programmeerde DocLab ook activiteiten voor professionals. Zoals, voor het zevende jaar op rij, het internationale Research & Development-programma in samenwerking met partners als het Massachusetts Institute of Technology (MIT).

Door het jaar heen organiseerde DocLab onder meer een showcase op SXSW met de titel Designing Friction and the Immersive Experience met de Nederlandse artiesten Luna Maurer en Steye Hallema, en presenteerde het een online lezing samen met MIT, waarbij het team van CEPIR werd uitgenodigd om te spreken over hun onderzoeksresultaten over de impact op het klimaat van de XR-sector. Daarnaast werden er verschillende nieuwe media activiteiten ondersteund in samenwerking met IDFA's nieuwe locatie Het Documentaire Paviljoen, variërend van en VR Gallery tot het testen van nieuwe projecten van Nederlandse studio's en artiesten.

Grote meerwaarde van IDFA ten opzichte van reguliere bioscoopvertoningen is dat films en projecten in een maatschappelijke of cinematografische context worden geplaatst. Dat gebeurt door middel van voor- en nagesprekken en discussies met regisseurs en publiek, reflecties door experts maar ook door evenementen en publicaties. 

De Film- en Filmmaker Talks zijn er voor zowel publiek als professionals. Zo ging filmcriticus Neil Young in gesprek met filmmaker Nicolas Philibert over diens creatieve visie en grenzeloze nieuwsgierigheid. In De Kleine Komedie vond een speciaal samengesteld programma rond Radu Jude plaats, waarin thema’s als liefde en dood, de kwetsbaarheid van het menselijk lichaam en de relatie tussen beeld en werkelijkheid werden verkend. Op het programma stonden onder andere Sleep #2 en Eight Postcards from Utopia, gevolgd door een gesprek met IDFA’s artistiek directeur, Orwa Nyrabia.

Donderdag 21 november werden in Internationaal Theater Amsterdam tijdens de IDFA Awards Ceremony de winnaars bekendgemaakt van de 37ste editie van IDFA. Trains van Maciej J. Drygas won de IDFA Award for Best Film in de International Competition. De IDFA Award for Best Film in de Envision Competition werd uitgereikt aan Chronicles of the Absurd van Miguel Coyula.

IDFA's publieksprogramma wordt mogelijk gemaakt door VriendenLoterij, Deloitte, VPRO, Fonds 21, de Volkskrant, WePresent by WeTransfer, NPO, Beeld & Geluid, De Groene Amsterdammer, National Geographic Documentary Films, Oxfam Novib, GVB, Pathé, OneWorld, Creative Europe Media, Nederlands Filmfonds, Vfonds, European Cultural Foundation, het Cultuurfonds en de Vrienden, Young Doc Circle, Dikke Vrienden, en Dikke Vrienden+ van IDFA.

IDFA DocLab wordt gesteund door het Ministerie van Economische Zaken, CLICKNL, Nederlands Filmfonds, Onassis ONX, Agog en de Dikke Vrienden+ van IDFA.

DocLab research & development partners zijn Agog, Amsterdam University of Applied Sciences, ARTIS-Planetarium, Beeld & Geluid, Diversion cinema, Droog, East City Films, Fak'ugesi Festival / Digital Lab Africa, MIT Open Documentary Lab, Onassis ONX, PHI, POPKRAFT, Tiny Planets, Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond, en WeMakeVR.